Tik- en taalfouten: wat maakt het uit?

In zakelijke teksten in mails, boeken, contracten, posts en websites zie ik steeds meer tik- en taalfouten. Wat maakt het uit? Een drieluik.

Leestijd 4 minuten

Voor mij maakt het uit. In de laatste roman van Japin viel het twee mensen uit een kleine vriendengroep op. Het verstoort het leesproces en leidt af van het verhaal. Alsof je in een plas stapt tijdens een wandeling. Niet erg, maar toch.

Waarom zou je geen moeite doen voor een verzorgde tekst? Denk je ook zo over je kleding als je mensen uit je doelgroep ontmoet? Het komt op mij over als onverschilligheid tegenover je lezers, maar hey, taal is mijn werk.

Verschillende tik- en taalfouten

Een taalfout maakt vaak niet veel uit voor het begrip van de tekst; ‘onmiddelijk’ is even goed te begrijpen als ‘onmiddellijk’.

Toch kan een verkeerd geplaatste komma, een d in plaats van een t of een onterechte spatie de betekenis van een zin compleet veranderen. Soms moet je zo’n zin twee of drie keer lezen en meestal begrijp je de zin toch wel juist door de context. Of niet. En meestal is er zelfs dan geen man overboord. @spatiegebruik geeft op Twitter altijd grappige voorbeelden die door een verkeerde spatie een andere betekenis krijgen dan bedoeld, zoals tekst van een kattencafé:

‘Mensen eten kan voor ons [de katten] ook schadelijk zijn’

Een d of dt kan ook een betekenis veranderen:

‘Bied je zakelijke dienst’ gaat over de zakelijke dienst die jij aanbiedt. ‘Je’ is het onderwerp, degene die het aanbiedt.

‘Biedt je zakelijke dienst’ gaat over iets dat die zakelijke dienst van jou biedt. Hier is ‘je zakelijke dienst’ het onderwerp, het is de dienst die iets biedt.

LinkedIn

Goed, maar meestal begrijp je het dus wel. Misschien ligt het aan mij. Op LinkedIn postte ik daarom een poll (meerkeuzevraag):

‘Jaren geleden zegde een vriend van me de krant op. Ze hadden iets geschreven over longneck vrouwen in Thailand. Hij was er zelf geweest en er stonden paar fouten in het artikel. “Als ze dat verkeerd hebben, zullen ze ook wel fouten maken in onderwerpen waar ik niets van weet. En juist daarvoor heb ik die krant.”

Andere mensen hebben hetzelfde met tik- en taalfouten.

Hoe reageer jij op tik- en taalfouten in posts op LinkedIn?’

Poll over tik- en taalfouten

Werkt leuk, zo’n poll op LinkedIn. Na een week heb ik 1.307 impressies (van mijn 1.758 volgers en hun volgers), 31 stemmen en 10 commentaren. Maar dat terzijde.

Slechts één persoon vinkt het antwoord aan dat die persoon geen fouten opvallen. Grappig, want je kunt niet zien wat je niet weet, maar wellicht is dit iemand met zelfkennis. Ten minste één van mijn volgers ziet vaak fouten in mijn teksten, al zijn we het niet altijd eens daarover. Niemand van de respondenten klikt helemaal weg – ten minste niemand die dat toegeeft. Het kan ook dat deze mensen niet zo gauw reageren op een poll als deze.

Van de rest vinkt precies een derde aan ‘Ze storen me niet’ en twee derde ‘Ze storen me, en ik lees door’.

Reacties

De reacties variëren van ‘oeps, ik schrijf zelf zeker niet foutloos’ tot ‘volgens mij staat er een fout in je eigen tekst’. Iemand zegt van imperfectie te houden en daarom bewust foutjes in haar website te laten staan. Ik vermoed dat ze daarmee inclusiviteit nastreeft, zo van ‘geeft niet joh, ik maak ook wel eens een foutje’. Mij komt het eerder over als een rokende huisarts of een stuntelende sportleraar. Laat je menselijkheid en kwetsbaarheid maar op een andere manier zien.

Natuurlijk heb ik grote sympathie voor mensen die grote moeite hebben met schrijven; ik werk als vrijwilliger met laaggeletterden. Maar je site wordt pas laagdrempelig door eenvoudig taalgebruik. foutjes geven niet alleen het verkeerde voorbeeld, ze kunnen de tekst juist moeilijker maken.

Haar liefde voor imperfectie vind ik lovenswaardig, maar die zou ik eerder tonen door imperfecties te beschrijven die je professionaliteit niet ondermijnen. Bijvoorbeeld door erover te bloggen, dan kun je het bovendien alle nuance meegeven die het verdient.

Iemand anders zei eens over zijn boek voor verandermanagers vol tik- en taalfouten dat dat zo lekker authentiek was. Ook hier geldt: toon je authenticiteit op een andere manier. In beide gevallen weet de lezer niet waarom je tik- en taalfouten laat staan. Je lezer kan het ook zien als slordigheid en desinteresse.

Ergernis

Een zin die je twee of drie keer moet lezen, wekt ergernis. Blijft het bij één zin, en is het een tekst die je echt wilt lezen, dan is dat misschien niet zo erg. Maar zelfs een taalfout als ‘onmiddellijk’ is een kleine verstoring die je afleidt van de inhoud – en dertig respondenten zeggen taalfouten te herkennen. Voor de één is het niet meer dan een voorbijrijdende fiets, voor de ander is het zo erg als een mug in je slaapkamer.

Twee derde (van de respondenten) stoort zich dus aan fouten die ze zien. Ik heb niet gevraagd of ze daarmee twijfelen aan de kennis en kunde van de schrijver, maar het draagt zeker niet bij aan het respect voor de schrijver. En deze mensen storen zich aan tik- en taalfouten in zoiets vluchtigs als een post. Een blog is al minder vluchtig, een tekst op je website nog minder en een gedrukt boek al helemaal. Ik ken iemand die met potlood alle tik- en taalfouten bijhoudt in de boeken die ze voor haar plezier leest en dat vertelt aan iedereen die het maar horen wil.

Iemand anders reageert met: “Maar het doet wel iets met mijn onbewuste oordeel, dat wel.” En dat is precies wat ik bedoel. Ergernis straalt af op de tekst, de afzender en de inhoud. Bovendien kost ergernis hersencapaciteit, de inhoud komt dus minder goed over. Net zoals je uit het verhaal van de film gehaald kan worden als iemand naast je in de bioscoop luidruchtig chips zit te eten.  

Tips

Nou, vooruit, één tip dan, omdat ik er altijd zo op hamer dat je minstens één tip in je blogartikelen zet: het Nederlandse woord ‘continu’ heeft alleen een e erachter nodig als je bijvoorbeeld ook ‘groene’ zou zeggen. Dus ‘een continue stroom aan opdrachten’, maar ‘je moet er wel continu voor beschikbaar zijn’.

Uit ervaring weet ik dat iedereen weer andere tik- en taalfouten maakt, al scoren d’s en t’s en teveel spaties meestal wel hoog. Wil jij tips voor specifiek jouw tekst? Stuur maximaal driehonderd woorden via mijn contactpagina en je krijgt antwoord binnen een werkdag.

Dit artikel is onderdeel van een drieluik. Het volgende artikel over dit onderwerp is: ‘Als ze het maar begrijpen’ en daarna volgt ‘Het doel van je tekst‘.