Je hebt een plaatje nodig voor je blog. Online vind je de perfecte foto om te plaatsen. Die kun je gewoon downloaden. Dan mag je die toch gebruiken? Anders zouden ze dat toch wel beveiligen? Dan zou dat er toch wel bij staan?
Of je krijgt een mailtje met foto’s van een evenement waar je bent geweest. Je staat er leuk op met een opdrachtgever. Je downloadt de foto en plaatst hem op je zakelijke blog en je social media. Zo’n foto plaatsen online. Dat mag toch? Je hebt hem toch gekregen? Je staat er toch zelf op?
Twee redenen waarom dit niet mag: de fotograaf en de (herkenbare) mensen op de foto. Maar als je denkt dat dat allemaal wel losloopt, lees dan even wat je juridisch aan je broek kunt krijgen in het artikel van Kitty Kilian. Juridische kennis biedt Charlotte Meindersma op Charlotte’s Law.
Fotografen zijn professionals, vaak zzp’ers, die ook geld moeten verdienen. Dat doen ze door foto’s te maken waar ze veel meer tijd instoppen dan die 40.000 foto’s die jij per jaar met je mobiel even tussendoor maakt. Om te beginnen is jouw feestje hun werktijd. Zij bereiden elke foto meer voor dan jij en ze kiezen slechts een klein percentage wat ze echt gebruiken. Daarmee gaan ze aan de slag. Controleren, bewerken, optimaliseren. Alle foto’s in dezelfde kleurtemperatuur, zelfde soort licht, weet ik veel – ik ben ook geen fotograaf.
Fotografen, tekstschrijvers (!) en andere creatieven – professioneel of niet – hebben daarom een onvervreemdbaar auteursrecht. Iedereen houdt het recht om te bepalen wat er gebeurt met de dingen die ze bedenkt en maakt. Dat betekent dat je het altijd moet vragen als je een foto plaatsen wilt.
Je mag foto’s ook niet ongevraagd bewerken: je mag er geen randjes afsnijden, geen letters overheen plaatsen, geen kleur in veranderen en geen enkele bewerking op toepassen. Tenzij de maker je uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven. Meestal doen ze dat niet. Mijn fotograaf Marjoleine Droog zei, toen ik zei dat ik haar foto’s graag zwart-wit wilde maken: ‘O dat doe ik wel eventjes’.
Ten eerste deed ze dat niet eventjes, ze was er dagen mee bezig, en ten tweede doet zij dat professioneel: alle foto’s hebben nu dezelfde toon en passen keurig bij elkaar. De details komen precies goed uit en noem maar op.
Hetzelfde geldt overigens voor mijn teksten. Met mijn klanten maak ik daar andere afspraken over, maar in principe mag je ze niet gebruiken, laat staan veranderen, zonder mijn toestemming.
Zelfs stockfoto’s die je gratis kunt downloaden, bijvoorbeeld via pixabay.com of unsplash.com, mag je niet altijd bewerken. Ook staan daar wel eens publieke personen op van wie de nabestaanden helemaal niet willen dat ze gebruikt worden. Einstein bijvoorbeeld. Vaak kun je op deze sites expliciet zoeken naar compleet rechtenvrije foto’s, die je ook zelf mag bewerken. Let daar goed op.
Dan de mensen die op de foto’s staan. Omdat iedereen nu overal foto’s kan maken van alles met een mobiel, een drone of een minuscule camera, ontstond de behoefte om hier paal en perk aan te stellen. Op mijn sportschool willen ze voor hun social media vaak foto’s maken. Ik heb daar niet altijd zin in. Gelukkig vragen ze het netjes en zullen ze geen foto plaatsen van mij waar ik mijn akkoord niet voor heb gegeven.
Staat er dus iemand herkenbaar op de achtergrond op die leuke foto die je van de fotograaf mag gebruiken (of zelfs hebt gekocht), dan heb je van die persoon toestemming nodig. Expliciet. Dus niet ‘iedereen op het evenement wist dat er een fotograaf liep en je kon bezwaar maken want iedereen heeft toch dat mailtje gekregen’. Nee, je moet een mail of papier met akkoord hebben van die persoon en iedereen die herkenbaar op de foto staat die je wilt gebruiken.
Dat geldt niet voor foto’s in de openbare ruimte en voor privéfoto’s is dat veel ruimer. Maar stel dat jij via een viral foto op social media in je bikini staat. Of dronken. Of te zoenen met een medewerkster uit de provincie waarmee het later uitgaat. Misschien is dat toch niet zo leuk. Wees daarom heel zorgvuldig met een foto plaatsen.
Tip: nodig een fotograaf uit op een evenement dat je organiseert. Laat iedereen bij binnenkomst tekenen dat je hun foto mag gebruiken en informeer de fotograaf over wie dat niet wil. Bijgaande foto’s heeft Marjoleine Droog gemaakt op mijn event. Ik heb achteraf alle mensen gemaild en akkoord gekregen.
‘Woorden doen geen pijn,’ werd ik afgewimpeld toen ik bij de meester klaagde dat ik…
Hoe rol jij de rode loper uit voor je doelgroep? Geleid ze stap voor stap…
Als klein bureau of zzp’er heb je een enorme voorsprong op grote bedrijven: je bént…
Hoe kun je vertellen hoe belangrijk jouw boodschap is? In elk geval niet door te…
Een roodgloeiende telefoon, een volle agenda en een gestage inkomstenstroom. Dat is uiteindelijk wat je…
Ben jij bescheiden? Vind jij anderen belangrijker dan jezelf? Pas jij je gemakkelijk aan? Dat…