De overeenkomst tussen mijn veelal theoretisch geschoolde klanten en mensen die basisgeletterd zijn (voorheen ‘laaggeletterden’) is: ze denken sneller dan ze schrijven. Dat kan tot teksten leiden die niet overkomen. Daar zet ik mij voor in.
Als gepassioneerd schrijver en lezer kan ik me een wereld zonder leesbare tekens niet voorstellen. De wereld zoals die eruit ziet voor een mensen die basisgeletterd, blind of slechtziend zijn. In China en Egypte leerde ik bijvoorbeeld snel de eerste symbolen ontcijferen, zodat ik enige houvast had.
Blinden en slechtzienden
Toen ik als consultant van Pentascope rond 2001 de kans kreeg om een jaar lang bij te dragen aan de Federatie Slechtzienden en Blindenbelang, nu Viziris, zei ik dan ook onmiddellijk ja.
Met blinden van de federatie ontwikkelden we een project om zoveel mogelijk blinden te leren omgaan met de computer. Zodat ze eindelijk zelfstandig hun administratie konden regelen, kranten konden lezen en konden corresponderen met wie ze maar wilden. Ik ontdekte dat blinden kunnen zeilen, skiën en zelfs ziende kinderen kunnen opvoeden. En dat ze humor hebben. Dankjewel, Roel, voor een inspirerende tijd.
Ik heb mij verdiept in de mogelijkheden om mijn website te optimalseren voor blinden en slechtzienden, helaas gaan de kosten hiervan boven het budget van een zzp’er. Concrete tips om mijn website beter toegankelijk te maken zijn echter nog steeds welkom. Ooit kon iemand die blind was de deelknoppen voor social media niet vinden – die zaten aan de zijkant, maar dat kon zij op haar brailleregel dus niet zien.
Basisgeletterden
Als beginnend ondernemer zocht ik zelf een manier om bij te dragen aan een betere wereld. Bij mijn coach van Randstad lag een foldertje voor intercedenten om basisgeletterden te herkennen. Basisgeletterden kunnen wel hun eigen naam schrijven, kennen de letters van het alfabet en kunnen een eenvoudige tekst lezen. Net zo goed als ik Chinees, Grieks of Arabisch kan lezen. Iets beter waarschijnlijk.
Informatiemaatschappij
Maar ze kunnen zelden een formulier invullen, een bijsluiter begrijpen, straatnaamborden lezen en dus de weg niet vinden, ondertitels van een film volgen, schooladviezen van hun kinderen lezen, informatie van de gemeente lezen, kortom, deelnemen aan deze informatiemaatschappij. Je snapt wat dat betekent voor hun digitale vaardigheden.
2,5 miljoen mensen die basisgeletterd zijn
Het zijn er 2,5 miljoen in Nederland van 16 jaar en ouder. Dat is één op de zes. Kijk even om je heen. Eén op de zes.
Waarvan, schrik niet, ruim de helft Nederlands als moedertaal heeft. Vooral die groep weet het dondersgoed te verbergen, want ze schamen zich dood. Iedereen kan toch lezen en schrijven? Kun je niet lezen of zo dan?
Een daarvan was Koos Vervoort. Ik ontmoette hem op een blogworkshop die ik als vrijwilliger voor de Stichting Lezen en Schrijven gaf. Koos wilde bloggen. En zijn blog moest een boek worden, vond hij.
Koos, van basisgeletterde (voorheen laaggeletterde) tot schrijver
Ik ben er trots op dat Koos na vijf jaar wekelijks ongeveer duizend woorden te bloggen, op zijn zestigste verjaardag zijn eigen boek in handen kon houden. Op 12 september 2019, in de Week van de Alfabetisering, presenteerde Koos zijn boek in de bibliotheek van Schiedam. Het is te koop in de boekhandel en op zijn website. Alle winst van het boek gaat naar Koos zelf.
Naschrift: op 30 oktober 2024 is Koos overleden na een ziekbed. Hij wordt gemist.
(Voor de duidelijkheid: deze website is niet bepaald toegankelijk voor basisgeletterden, dat ben ik mij zeer wel bewust. Het is veel te veel tekst. Dat is namelijk wat ik doe. Er zitten dus geen basisgeletterden tussen mijn klanten en nee, die gaan er op die manier ook niet komen. Met video’s of ander materiaal dat voor hen toegankelijk is laat ik namelijk niet zien hoe ik schrijf. Ook ben ik niet opgeleid in schrijven voor basisgeletterden, hoewel Koos mij af en toe een tip geeft. Inclusiviteit is mijn streven, maar ik ken mijn beperkingen.)